Türk Otomotiv Sanayisi; Üreticiler ve Markalar

Ülkemiz otomotiv sanayisinde gelişmekte olan ülkelerden birisidir. 1954 yılında Tuzla'da Jeep Fabrikası'nın faaliyete geçmesi ile otomotiv sanayisi ülkemizde başladı. İlerleyen dönemlerde kamyon ve otobüs imalatı konusunda ilerleyemeye başlayan Türk otomotiv sanayisine yavaş yavaş yabancı markalarda girmeye başladı. Koç Grubu'nun dünyanın en büyük otomotiv sektör markası Ford ile anlaşması ülkemizin sanayisinin büyümesini sağlayan etmenlerden birisi oldu. Türkiye'de araç kiralama sektöründe yenilikçi ve öncü olan Miniyol olarak bizlerde ülkemizin en büyük otomotiv sanayisinin markalarını inceledik. Türkiye'nin araba tarihçesini merak ediyorsanız buraya tıklayarak okuyabilirsiniz. 

Araç kiralama tarihçesi için tıklayınız.

BMC

BMC 1964 senesinde İzmir’de kurulmuştur. İlk kurulduğu yıllarda Austin ve Morris markalı ticari araçlar üreten firma 1966 yılından itibaren kamyon, kamyonet ve motor üretimine başlamıştır. İlk kurulduğunda %72 yerli sermaye olan BMC daha sonra %100 yerli sermeyeli tek ticari araç üreticisi olmuştur. 1976 yılında Türkiye’nin ilk dizel motor üretimi ve benzinli motor üretimini gerçekleştirmiştir. 1989 senesinde şirketin tüm hisseleri Çukurova tarafından alınır. Borçlarından dolayı şirkete el konulur. Şirket 2014 yılında Ethem Sancak’a satılır. Şirketin %50.1 hissesi Tosyalı Holding’e satılır. BMC Teknofest’in paydaşlığını yapmaktadır. BMC aynı zamanda TOGG yerli otomobil projesinde yer alan 5 şirketten birisidir. 

Anadol

Türkiye’nin ilk seri üretime giren otomobili Anadol’dur. 1946 senesinde Ford Motor Company’in temsilcisi olan Vehbi Koç Türkiye’de otomobil üretmek için Ford ile görüşmeler yapar. 1959 yılında Koç Grubu Otosan firmasını kurar. Ford kamyonlarının montajı Otosan’da başlar. 1963 senesinde Bernar Nahum ve Rahmi Koç İzmir Fuarı'nda iken İsrail yapımı bir fiberglas araç dikkatlerini çeker. Koç Holding ve Ford ortaklığıyla üretilen Anadol'un tasarımı İngiliz Reliant firmasına ait olup araçta Ford firmasından tedarik edilen şase ve motorlar kullanılır. Anadol’un üretimi 19 Aralık 1966’da başlar. Anadol’un tanıtımı 1 Ocak 1967’de yapılır. Satışı 28 Şubat 1967’de başlar. 

Bozankaya

Bozankaya, Türkiye merkezli kurulmuş olan otobüs ve tramvay üreticisidir. Şirket 1989 yılında Almanya’da AR-GE şirketi olarak kurulmuş 2005 senesinde Türkiye’ye taşınmıştır. Şirketin merkezi ve fabrikası Ankara’da Sincan’da yer almaktadır.  Türkiye’nin ilk yerli %100 elektrikli otobüsünü üreten firma ünvanı Bozankaya’ya aittir.

Anadolu Isuzu

Anadolu Grubu ve Japon Isuzu motor ortaklığında kurulmuş şirkettir. Türkiye’de üretilen ilk Pick-Up olan Isuzu D-Max’ı üretmiştir. Anadolu Isuzu’nın geçmişi motosiklet üreten Çelik Montaj’a dayanmaktadır. 2 Temmuz 1999'da Gebze Şekerpınar'daki yeni fabrikasına taşınan ve Ağustos 1999'dan beri yeni fabrikasında üretim yapmaktadır. 

Boronkay

İstanbul ve Bursa’da bulunan otobüs üreticisidir. Şirket Zoltan Boronkay tarafından otomotiv distribütörlüğü yapmak için kurulmuştur. 1990'lı yıllarda Bursa'daki fabrikasında DAF şaselerine Boronkay - DAF markalı çift katlı otobüsler, çift katlı halk otobüsü ve şehirlerarası yolcu otobüsleri üretmiştir. IKARUS otobüslerinin, Berkhof otobüsleri, Daewoo ve Rover otomobilleri, DAF kamyon ve tırlarının Türkiye temsilciliğini de yapmıştır.

Çumitaş / Çukurova

1923 senesinde Tarsus’da dokuma fabrikası olarak kurulan Çukurova 1968 yılında John Deere ile yapılan lisans sözleşmesi ile tarım makineleri üretmek üzere fabrika kurmuştur.  Şirket 1986 senesinde kendi lisans ve marka ismi “Çukurova” ile endüstriyel iş makineleri üretimine başlamıştır. Tarsus’da bulunan firma 50’den fazla ülkeye iş makinesi satmayı başarmıştır. 

Askam

Türkiye’de kamyon ve ticari araç üretimi yapan Çiftçiler Holding tarafından kurulmuştur. Şirket 1962 yılında % 60 Chrysler International S.A. ve % 40 Türk sermayesi ile kurulmuştur 1964'te üretime başlamıştır. Askam 2015 senesinde çalışmalarına son vermiş ve sadece yedek parça üretimi yapmaktadır. 

Başak Traktör

Sanko Holding bünyesinde kurulmuştur. Sakarya Adapazarı’nda 178.000 m2 bir fabrikaya sahiptir. Yılda 10.000 traktör üretimi yapılmaktadır. Traktör üretiminin yanında traktör motoru ve yedek parça üretimi de yapılmaktadır. 

Diardi

Çenberci Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından özel üretim yapılan otomobil markasıdır. 2001 yılında kurulmuştur. Diardi araçlarında İtalyan motor kullanılmaktadır. Diardi kelimesi İtalyancada “küçük hırçın kedi” anlamına gelmektedir. 

Ford Otosan

1959 senesinde kurulan Türk otomotiv şirketidir. Şirketin %41’i Koç Holding’e %41’i Ford Motor Company’e, %18’i ise halka açıktır. Ford Otosan, 2005 yılından bu yana Türkiye'nin en çok ihracat yapan ilk üç şirketi arasında yer almıştır. Şirket 2019 itibarıyla Türkiye'nin en büyük ikinci sanayi kuruluşudur. Günümüzde dünya pazarları için Ford Transit, Tourneo Custom, Transit Custom, Tourneo Courier, Transit Courier hafif ve orta ticari ve Ford Trucks ağır ticari araçları ile Ecotorq ve Duratorq dizel motorları üretmektedir. Mart 2021'de imzalanan protokolle şirketin on yıl içinde Kocaeli fabrikasına 2 milyar euroluk yatırım yapmasına karar verildi. 2021 yılında Ford Otosan Türkiye’nin ilk yerli ve tek yerli şanzımanını üretmeyi başardı. 

Folkvan

2007 yılında Gaziantep’te kurulmuştur. Müjdeci Kamyon San. firmasının ticari araç markasıdır. JAC firmasının desteği ile Türkiye'de montaj üretimi yapılmaktadır. MJK01 modeli aracı aslen Isuzu tabanlı olan JAC HFC serisidir.

Güleryüz

1982’de Bursa kurulan ve toplu taşıma, şehirlerarası yolcu otobüsleri üreten firmadır. Şirket 1982 yılında Mercedes-Benz, MAN, Renault tarafından sağlanan farklı şaselerde otobüs karoseri imal ederek faaliyetlere devam etmiştir. 1991 yılında Volvo ve Daf şaselerini kullanarak çift katlı otobüs imalatına başlanmıştır. 1996 yılından beri 9 ve 12 metre MAN ve Mercedes şaseleri üzerine çeşitli belediye ve halk otobüsü kuruluşlarına belediye otobüsü üretmektedir.

Haskar

Bursa’da bulunan Haskardeşler Otomotiv'e ait otobüs markasıdır. Firmanın en çok bilinen üretimi 0345'e çok benzeyen Haskar markalı otobüsüdür. 

Hattat Traktör

Hattat Traktör Tarım Makinaları A.Ş. 1998 yılında kurulmuştur. 2001 yılında Romanya firması Tractorul UTB S.A ile Universal markalı traktörlerin Türkiye'de üretilmesi için anlaşma yapılmıştır. Şirketin fabrikası Tekirdağ, Çerkezköy’de bulunmaktadır. Yıllık 20 bin üretim kapasitesine sahip marka 22 ülkeye ihracat yapmaktadır. A 110 modeli Avrupa'da tasarım ödülleri aldı.

Hidromek

1978 yılında Ankara’da kurulan marka iş makineleri üretmektedir. Şirketin kurucusu Hasan Basri Bozkurt’tur. Şirket günümüzde birçok farklı model altında kazıcı yükleyici ve ekskavatör üretmektedir.

Honda Türkiye

Japonya merkezli otomobil şirketinin Türkiye bölümüdür. Şirketin fabrikası Gebze’de yer almaktadır. Fabrikada Honda Civic ve Honda City araçları üretilmiştir. Honda fabrikayı HABAŞ’a devretmek üzere anlaşmıştır. HABAŞ fabrikada yerli hibrit aracı üretecektir. Honda Türkiye’de yalnızca pazarlama faaliyetlerinde kalmaya devam edeceğini duyurdu. 

Hyundai Assan

Türkiye merkezli Kibar Holding ile Güney Kore merkezli otomobil şirketi Hyundai Motor Company arasında bir ortak girişim olan otomotiv şirketidir. Fabrikada üretilen eski modeller; Hyundai Accent, Hyundai H-100, Hyundai Starex, Hyundai Matrix’dir. Günümüzde modelleri ise; Hyundai i10, Hyundai i20 ve Hyundai Bayon’dur. Hyundai Assan fabrikası yakınınlarında Hyundai Mobis, Assan Hanil ve Assan Posco gibi Güney Koreli otomobil parça şirketlerinin üretim tesisleri bulunmaktadır. Aralık 2020 tarihinde Kibar Holding şirketteki hisselerini Hyundai'ye devretme kararı aldı

JetPa

Fadıl Akgündüz tarafından 23 Kasım 1996 tarihinde Siirt'te kurulan otomotiv şirketidir. Şirket, 1997'den 2000 yılına kadar Proton'un çeşitli modellerini ithal etmiştir. Şirket 1998'de yeni bir otomobil üretme kararı aldı. Bu otomobilin adı İmza 700 olacaktı. İmza 700 prototipi 1999'da hayata geçirildi. İmza 700 töreni birçok tv kanalında yayınlandı. Fakat aracın üretimi yapılmadı. 

Karsan

1966 yılında Bursa’da kurulan otomotiv üreticisidir. Türkiye’nin ilk fason üreticisidir. Tofaş, Ford, Renault trucks, Türk Traktör, Uzel gibi otomotiv şirketlerine pres, kaynak, kataforez, boya ve montaj gibi hizmetler vermektedir. Peugeot’un J serinin üretimini gerçekleştirmiştir. Hyundai’nin HD serisi kamyonları üretilmiştir. Karsan bu araçların dışında kendi markası otobüs modellerini üretmeye devam etmektedir. 

Mais

Motorlu araç imalat ve satış yani Mais oarak Bursa Mudanya yolu üzerinde kurulmuştur. Şirket Oyak-Renault, Renault lisansı ile Renault 12 binek otomobillerini üretmiştir. 1979 yılında kapanmıştır. 

Oyak-Renault

Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları Anonim Şirketi, 1969 yılında OYAKBANK ve Fransız Renault grubunun katılımı ile kurulan şirket, Renault marka binek araçlarının ve mekanik parçalarının üretimi ve ihracatını gerçekleştirmektedir. Şirketin Bursa'da Organize Sanayi Bölgesi'nde kurulu bulunan fabrikası, bugün yıllık yaklaşık 360.000 adet otomobil üretim kapasitesi ile Renault'nun Batı Avrupa dışında en yüksek kapasiteye sahip fabrikası konumundadır.

Man Türkiye

Man Almanya’da kurulmuş kamyon üreticisidir. Şirketin Türkiye’deki fabrikası Ankara Akyurt ilçesinde bulunmaktadır. MAN'ın Türkiye'deki ilk faaliyetleri, şirketin 1870'li yıllarda Osmanlı İmparatorluğu'na gerçekleştirildiği tren ve vagon ihracatıydı. 1981 yılında Ankara'nın Akyurt ilçesinde motor fabrikası kuruldu. 1985 yılında motor fabrikası aynı zamanda kamyon üretimine de sahip olurken İstanbul fabrikası ise otobüs üretimine odaklandı. MAN Türkiye, 40 ülkeye ihracat gerçekleştirerek 40 yıllık tarihinde büyük başarı elde etti.

Mercedes-Benz Türkiye

Mercedes-Benz Türk A.Ş., İstanbul'da 1967 yılında Daimler-Benz AG’nin % 36 ortaklığı ile Otomarsan unvanıyla kuruldu. Günümüzde şirket kamyon ve otobüs üretimi yapmaktadır. Şirketin 2 fabrikası bulunmaktadır. İstanbul ve Aksaray fabrikaları.

Otokar

İzzet Ünver tarafından Magirus-Deutz lisansı ile 1963'te kurulan, 1976'da Koç Holding'in ortak olmasıyla faaliyetine devam eden, otomotiv ve savunma sanayisi sektöründe üretim yapan Sakarya merkezli şirkettir. Şirket askeri araç, otobüs ve kamyon üretimi yapmaktadır.

Otomarsan

Otomarsan 1967 yılında Otomarsan Otobüs ve Motorlu Araçlar A.Ş. unvanıyla Türkiye'de İstanbul Davutpaşa'da kuruldu. O 302 tipi otobüslerin üretimi 1968 yılında başlamıştır. 1986 yılında Aksaray ilinde kamyon üretimine geçmiştir. Kasım 1990'da ticaret unvanı Mercedes-Benz Türk A.Ş. olarak değişen kuruluş günümüzde yaklaşık 3.900 personel istihdam etmektedir.

Özmaktaş-Özaltın

Özmaktaş-Özaltın Makina Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş., Türkiye merkezli eski bir ticari araç üreticisiydi. Şirket, 2000 yılında Edip Özaltın tarafından kurulmuş olup ağırlıklı olarak Özaltın markası altında CKD kitlerin montajını gerçekleştirmekteydi ve yıllık üretimin çok düşük olması nedeniyle egzotik otomobil üreticisi olarak sınıflandırılmaktaydı. Şirketin merkezi Adana'nın Seyhan ilçesinde yer almaktaydı.

Pilotcar

Pilotcar Otomotiv San. ve Tic. A.Ş., Türkiye merkezli bir otomotiv şirketidir. Şirket, 2011 yılında kurulmuş olup elektrikli mikro otomobil ile golf, hizmet ve yük taşıma araçları üretimi yapmaktadır. Şirketin merkezi Bursa'nın Nilüfer ilçesinde yer almaktadır.

Temsa

Temsa Global, 1968 yılında kurulan ve otobüs ve midibüs segmentinde üretim ve ihracat yapan, ayrıca Mitsubishi marka otomobillerin ithalat ve satışını gerçekleştiren Türkiye merkezli otomotiv şirketidir. Şirketin fabrikası Adana’da yer almaktadır. 

Tofaş

TOFAŞ (Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.),1968 yılında Koç Topluluğu'nun kurucusu Vehbi Koç tarafından kuruldu. Üretim fabrikası Bursa’da yer alan, Koç Holding ve Fiat Chrysler Automobiles'ın (FCA) eşit hissedar olduğu kuruluş, bugün %37,8 Fiat Auto S.P.A, %37,8 Koç Holding A.Ş. ve %24,3 diğer ortaklara ait ortaklık yapısıyla faaliyetlerine devam etmektedir. Tofaş, hem binek hem de hafif ticari araç üretebilen bir otomotiv şirketidir. Türk otomotiv sanayisinin büyük üreticilerinden biri olan Tofaş, yılda 450 bin araçlık üretim kapasitesine ve 10.000'den fazla çalışana sahiptir.

TOGG

Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu veya kısaca TOGG, Türkiye merkezli bir otomobil üretici şirkettir. Şirket, fikrî mülkiyet haklarına sahip olduğu ilk otomobilin 2022 yılının sonunda seri üretime hazır hâle geleceğini açıkladı. Aracın Bursa Gemlik ilçesinde fabrika çalışması devam etmektedir. 

Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış A.Ş.

Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış A.Ş., eski adıyla Toyotasa Toyota Sabancı Satış ve Pazarlama A.Ş., Ekim 2000’de Sabancı Holding (%65),Toyota Motor Corporation (% 25) ve Mitsui&Co (%10) ortaklığı ile kurulmuştur. Toyota ürünlerinin Türkiye tek distribütör olarak Türkiye’de üretilen Corolla ve Verso'nun yanı sıra ithal edilen Auris, Avensis, Yaris, RAV4, Land Cruiser, Camry gibi önde gelen Toyota modellerinin ve yedek parçalarının pazarlama, satış ve satış sonrası hizmetlerini yürütmektedir.

Türk Traktör

Türk Traktör, 1955 yılında Amerikan Marshall Planı kapsamında Koç Holding ortaklığında Ankara'da kurulan traktör üreticisi şirkettir. Şirketin fabrikası Ankara’da yer almaktadır. 

Turcar

Turcar, Türkiye'de 4x4 kamyon ve ticari araç üretmek için kurulan Hiscar Otomotiv Endüstrisi Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin markasıdır. 4x4 kamyonlar ve bu kamyonların üst yapılarını üretmektedirler.

Tümosan

Türk Motor Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, 1975 yılından beri faaliyet gösteren ve 2004 yılında özelleştirilip Albayrak Holding'e satılan traktör ve motor üretimi yapan, Türkiye'nin ilk yerli traktör fabrikasıdır.

Türkkar

Türkkar, Bursa / Kestel yeni sanayi bölgesindeki, kendisine ait 7.500 m²’lik alana yayılmış tesislerinde faaliyet gösteren, sektörde yaklaşık 30 yıllık bir deneyime sahip bir Türk firmasıdır. Şirket toplu taşıma ve şehirlerarası yolcu otobüsü imalatı yapmaktadır.

Uzel

Uzel, Türkiye'de üretilen bir traktör markasıdır. 1935 yılında Bursa'da kurulan fabrika, 1940 yılında İstanbul'a taşınmıştır. Şirket 2005 yılında Alman traktör ve ilaçlama üreticisi Holder'i satın alır ve ekipman üreticisi Kverneland Grup ile distribütörlük anlaşması yapmıştır. Şirket iflas etmiştir. 

Altınboğa

Altınboğa firması Oktay Demirağ tarafından 1957 yılında kurulmuştur. Türk otomotiv sanayisi için parçalar üreten firma araç sanayi haricinde çalışmalarda yapmaktadır.  Altınboğa firması 1990’lı yıllarda ilk yerli ticari kamyonun prototipini üretmiş ve dizel motorla donatmıştır. Dünya devi Japon Kubota Corporation firmasının, içten yanmalı sıvı soğutmalı çok silindirli motorlarının Türkiye’de tek yetkili distribütörü olmuştur.

Artrak Traktör

2006 yılında kurulmuş bir markadır. Şirket tarım sanayi markası olarak yola çıkmıştır. Artrak markası Mart 2007’de fabrika çalışmalarına başlamıştır. Artrak firması Çin YTO markası ile traktörün imalatını Çankırı’nın Çerkeş ilçesinde ortak bir şekilde gerçekleştirmiştir. 

Etox

Türk spor otomobil markasıdır. Şirketin kurucusu Erkan Malkoç’tur. Şirket ilk olarak oto dekorasyon sektörü amaçlı kurulmuştur. Motor ve elektrik aksanı yurtdışından alınarak “Zafer” isminde araç üretimini yapmıştır. 

Başkent Traktör

Başkent Traktör 2002 yılında traktör üretimi yapmak için sektöre girmiştir. 2006 yılında traktör üretimine başlayan firma 21750 m2 fabrikasında traktör üretimi gerçekleştirmiştir. 

Devrim

İlk Türk otomobilidir. 15 Mayıs 1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in emri ile çalışmalara başlanmıştır. Eskişehir’de kurulan TÜLOMSAŞ fabrikasında üretimi başlamıştır. Otomobilin dört protitipi üretilmiştir. Otomobiller Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında tanıtılmak üzere Ankara’ya götürüldü. Otomobilin benzini olmadığı için otomobil çok fazla ilerleyemedi. Ertesi gün gazetelerde "Devrim 100 metre gitti ve durdu." şeklinde yazılmıştı ve araba uzun yıllar alay konusu oldu. 

Türkiye’nin otomobil serüvenin araç kiralamanın yeni yolu Miniyol olarak sizler için hazırladık. Türkiye’nin otomobil tarihini okumak için tıklayınız. 

Dörteller

1980 yılında Bursa’da kurulan otobüs üreticisidir. Şirketin kurucusu Mehmet Küçükdağ’dır. 1980 senesinde Dörteller A.Ş. adıyla MAN tarafından sağlanan farklı şaselerde otobüs karoseri imal etmiştir. 1990 senesinde lisansı ve üretim hakkı kendine ait olan İmparator, Kral ve Prens serisi SHD,1,1.5 ve çift katlı otobüsler ile midibüs imalatına başlanmıştır.  1990'lı yıllarda Türkiye'nin en büyük 3. otobüs üreticisi olmuştur. 1993 ve 1995 yılında 9 ve 12 metre uzunluğundaki BMC BELDE otobüslerin ilk seri üretimini ve BMC'ye fason üretimini yapmıştır. 1999 senesinde Mehmet Küçükdağ’ın yaptığı kaza sebebiyle faaliyetlerine ara vermiştir.

Erkunt Traktör

2003 yılında kurulmuş traktör markasıdır. Üretimleri Ankara’da yapmaktadır. Sincan Organize Sanayi Bölgesinde 14,500 m² kapalı, toplam 45,000 m² alanda üretim yapmaktadır. Marka yabancı lisansı ile değil, kendi çalışmaları sonucu yerli tasarım Türk traktörü üretmektedir. 2012 yılında Türkiye'nin ilk 110 beygir gücünde yerli tasarım traktörünü üretti.

Estrak

2002 yılında Kocaeli, Gebze’de kurulmuştur. Firma Farmtrac ve Foto markalı traktörleri üretmektedir. 

Türkiye’nin yeni nesil araç kiralama platformu: Miniyol

Miniyol.com araç kiralama sektörünü tamamen değiştirecek teknolojik altyapısı ile araba kiralama süreçlerini kolaylaştırmayı hedefliyor.  Miniyol’un tedarikçileri arasında birçok yerel ve global araç kiralama şirketi bulunuyor. Kullanıcılar Miniyol’un telefon uygulaması ve internet sitesi üzerinden rent a car firmalarını ve araç modellerini karşılaştırabiliyor ve kendine uygun aracı, istediği lokasyondan kiralayabiliyorlar.