Rulman Nedir?

Rulmanlar, bir tür mekanik parçadır. Ancak ne işe yaradıklarını çoğu kişi bilmez. Her türlü makinede kullanılırlar ama işlerini gölgede yaptıkları için makine sektörüyle ilgisi olmayan çoğu insan muhtemelen rulman kelimesini duydukları anda "Rulman nedir?" diye düşünürler.

Rulman, nesnelerin dönmesine yardımcı olan parçadır. Makinenin içinde dönen mili destekler. Arabalarda kullanılan rulmanlar, bunun dışında uçak, elektrik jeneratörleri, buzdolabı, elektrikli süpürge ve klima gibi her gün kullandığımız ev aletlerinde bile kullanılmaktadırlar. Rulman, bu makinelerdeki tekerleklerin, dişlilerin, türbinlerin, rotorların vb. dönen millerini destekleyerek daha rahat dönmelerini sağlar.

Rulman Ne İşe Yarar?

Rulman temel olarak, göreceli hareket halindeki iki eleman arasındaki doğrudan metal-metal temasını önlemeye yarayan elemandır. Bu, sürtünmeyi, ısı oluşumunu ve nihayetinde parçaların aşınmasını ve yırtılmasını önler. Kayma hareketinin yerini düşük sürtünmeli yuvarlanma aldığı için enerji tüketimini de azaltır.

Rulmanın Avantajları Nelerdir?

1. Sürtünme direnci ve güç tüketimi küçüktür, mekanik verim yüksektir ve çalıştırılması kolaydır.

2. Kurulumu, sökülmesi ve onarımı kolaydır.

3. Uzun hizmet ömrü sağlar.

4. Seri üretime uygundur, kalitesi istikrarlı ve güvenilirdir ve üretim verimliliği yüksektir.

Rulman Çeşitleri Nelerdir?

Küçük bir süpermarket arabasından dev enerji santrallerine kadar birçok yerde kullanılan rulman, sistemin sorunsuz çalışması için hayati bir önem taşımaktadır. Rulmanlar, birçok makine türünün çok önemli bir bileşeni olmasının yanı sıra çeşitli form ve şekillerde bulunurlar. Rulmanların başlıca iki çeşidi bulunur. Bunlar:

1. Bilyalı Rulman

Bilyalı rulmanlar, dairesel iç ve dış yataklar arasında yakalanan küresel yuvarlanan elemanlardan oluşan mekanik tertibatlardır. Dönen milleri desteklemek ve miller ile sabit makine parçaları arasındaki sürtünmeyi en aza indirmek için bir araç sağlarlar. Bilyalı rulmanlar, yuvarlanma sırasında çok düşük sürtünme sağlar ancak sınırlı yük taşıma kapasitesine sahiptir. Bunun nedeni toplar ve yataklar arasındaki küçük temas alanıdır.

Bilyalı rulmanların çeşitli tipleri bulunmaktadır. Bunlar:

• Sabit Bilyalı Rulmanlar

• Eğik Bilyalı Rulmanlar

• Oynak Bilyalı Rulmanlar

• Eksenel Bilyalı Rulmanlar

Bilyalı Rulmanın Avantajları

• İyi aşınma direnci

• Fazla yağlamaya gerek kalmaması

• Düşük sürtünme sayesinde az enerji kaybı yaşanır

• Uzun servis ömrü

• Kolay değiştirilebilir

• Boyutlarının daha küçük olması

• Nispeten daha ucuz olması

2. Makaralı Rulman

Makaralı rulman, yataklar arasında yük taşıyan elemanlar olarak bilyalar yerine silindirik yuvarlanma elemanları içerir. Bu rulmanlar, iç ve dış yataklarla hat teması halinde olduklarından, daha fazla yüklemeyi destekleyebilirler. Makaralı rulmanlar da çeşitli tiplerde mevcuttur. Yüklemenin türü ve büyüklüğü, hizmet koşulları ve diğer faktörlerin yanı sıra yanlış hizalama olasılığı dikkate alındıktan sonra uygun tip seçilebilir. Makaralı rulmanın çeşitli tipleri şunlardır:

• Silindirik Makaralı Rulmanlar

• Oynak Makaralı Rulmanlar

• Konik Makaralı Rulmanlar

• İğne Makaralı Rulmanlar

Makaralı Rulmanın Avantajları

• Bakımının kolay olması

• Düşük sürtünme

• Yüksek radyal yükleri alabilir

• Düşük titreşime sahip olması

3. Yataklı Rulman

Yataklı rulmanlar, genellikle sadece bir yatak yüzeyinden oluşurlar ve yuvarlanma elemanı yoktur. Ucuz, kompakt ve hafif olan yataklı rulman, yüksek yük taşıma kapasitesine sahiptir. Dönme, kayma, ileri geri hareket veya salınım hareketi için kullanılır. Yataklı rulmanlar bazı yanlış hizalamalara ve çok yönlü hareketlere uyum sağlayabilir ve hem statik hem de dinamik yükler için uygundur. Tarım, otomotiv, denizcilik ve inşaat sektörlerindeki uygulamalarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

4. Akışkan Rulman

Akışkan rulman, yükü taşımak ve sürtünmeyi ortadan kaldırmak için basınçlı gaz veya sıvıya dayanan özel bir rulman türüdür. Bu rulmanlar, yüksek gürültü ve titreşim seviyelerine ek olarak kısa ömürlü olacakları uygulamalarda kullanılırlar. İlk maliyetler daha yüksek olsa da, zorlu koşullarda daha uzun kullanım ömrü, maliyetini telafi etmektedir. Akışkan rulmanlar iki tipte sınıflandırılırlar. Bunlar:

• Hidrostatik Rulmanlar

• Hidrodinamik Rulmanlar

5. Manyetik Rulmanlar

Manyetik rulman mili havada tutmak için manyetik kaldırma kavramını kullanır. Fiziksel temas olmadığı için manyetik rulmanlar sıfır aşınmalı rulmanlardır. Başa çıkabileceği maksimum bağıl hız miktarında da herhangi bir sınırlama yoktur. Manyetik rulmanlar iki türe ayrılırlar. Bunlar:

• Aktif Manyetik Rulmanlar

• Pasif Manyetik Rulmanlar

Rulman Bozulursa Ne Olur?

Teker rulmanı bozulursa, sürüş sırasında tekerlek durabilir ve hatta tekerlek yerinden çıkabilir. En azından, bir tekerlek yerinden çıkmadan önce, arızalı bir tekerlek yatağı araca önemli ölçüde zarar verebilir. Bu nedenle rulmanların bakımlarının yaptırılması çok önemlidir.

Rulmanın Bozuk Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Aracınızdaki rulmanların bozulduğunu ve acilen değiştirilmesi gerektiğini anlamanın bazı belirtileri vardır. Rulmanlarının bozuk olduğunu anlamanın başlıca belirtileri şunlardır:

1. Uğultu Sesleri: Tekerlekteki rulmanların bozulduğunun en kolay tanımlanabilen belirtisi duyulan seslerdir.

2. Cıyaklama/Hırıltı: Bozuk rulmanların tipik sesi ciyaklama veya hırıltı sesleridir. Aracın hızı arttıkça sesin şiddeti artar.

3. Tekerleğin Sallanması: Herhangi bir sıkıntının olmadığı durumlarda tekerleğin sallanmasının imkanı yoktur. Fakat tekerlek sallanıyorsa rulmanlar bozulmuş olabilir. Acilen tamir ettirilmesi gerekmektedir. Çünkü sürüş esnasında yerinden çıkabilme ihtimali bulunmaktadır.

4. ABS Arızası: Araçta ABS lambası yanıyorsa rulmanlarda bir sıkıntı olabilir. Rulmanların bozulması durumunda tekerleğin hız sensörü düzgün çalışmaz. Bunun sonucunda da ABS çalışmayabilir.

5. Düzensiz Lastik Aşınması: Bir lastik diğerlerinden daha hızlı aşınıyorsa, rulmanların bozulmuş olduğunun bir işareti olabilir.

6. Aracın Bir Tarafa Çekmesi: Bozulmuş rulmanlar, fren uygulandığında aracın sola veya sağa çekmesine neden olabilir.

7. Direksiyon Titreşimi: Bozuk rulmanlar direksiyon simidinin titremesine neden olabilir.

Rulman Boşluğu Nasıl Ölçülür?

Rulman boşluğunun ölçülmesi, tüm iyi motor üreticilerinin sağlam ve güvenilir bir dönen montaj temeli oluşturmak için attığı adımlardan biridir. Ölçüme başlamak için birkaç araç ve hassas ölçüm cihazları gerekli olacaktır. Mikrometre ölçümü en doğru şekilde yapabilmek için gereklidir.